![لسیتین چیست و انواع آن کدام است؟]()
مواد شیمیایی زیادی در طبیعت و در آزمایشگاه تولید می‌شود که هرکدام فواید و عوارض مختلفی دارند. لسیتین نیز یک ماده بسیار پرکاربرد و مهم در در دنیای ما است که به شکل پودری و مایع تولید می‌شود و کاربردهای بسیار زیادی در صنعت و تولید مواد خوراکی دارد. این ماده برای اولین بار در سال 1845 توسط یک دانشمند فرانسوی به نام گوبلی، از زرده تخم مرغ استخراج گردید و در سال 1874، فرمول شیمیایی کامل آن کشف شد. این ماده اکنون از مواد خوراکی زیادی استخراج می‌شود. با ما در این مطلب از گروه آی پارس همراه باشید تا با لسیتین و فواید و عوارض آن آشنا شوید.
لسیتین چیست؟
واژه لسیتین (lecithin) از واژه یونانی لکتیوز به معنای زرده تخم مرغ گرفته شده. علت این نام گذاری، وجود مقادیر زیاد این ماده در زرده تخم مرغ است و اینکه اولین بار، این ماده از زرده تخم مرغ جداسازی شد. لسیتین گروهی از مواد چرب است که در بافت‌های گیاهی و حیوانی وجود دارد و به صورت مایع یا جامد، زرد رنگ مایل به قهوه‌ای در طبیعت موجود می‌باشد. این ماده نام‌های دیگری نیز دارد. لسیتینیا، اولسیتین، فسفولیپید سویا، وگیلسیتین و ویتلین، بعضی از نام‌های دیگر آن است. برخی از ترکیبات این ماده پیچیده عبارتند از :
- فسفاتیدیل کولین
- فسفاتیدیل اتانول آمین
- فسفاتیدیل اینوزیتول
- فسفاتیدیل سرین
- فسفاتیدیک اسید
- کربوهیدرات
- سویا
لسیتین خوراکی به جز زرده تخم مرغ در سویا، شیر، گوشت قرمز، سبزیجات سبز پخته شده و حبوبات موجود است. این ماده فواید بسیاری دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
مطالعه کنید: بهترین نگهدارنده مواد غذایی در صنایع غذایی
![لسیتین چیست؟]()
کاربرد لسیتین
شکل تجاری ویتلین معمولا در تهیه مواد غذایی، لوازم آرایشی و داروها استفاده می‌شود. افرادی که به تخم مرغ یا سویا حساسیت دارند، لازم است این ماده را به صورت مکمل استفاده کنند؛ چرا که ویتلین در فرآیند متابولیک و حرکت چربی‌ها در بدن تاثیر زیادی دارد. با اینکه تحقیقات در مورد این ماده هنوز تکمیل نشده، اما می‌توان موارد زیر را به عنوان کاربرد لسیتین نام برد:
- درمان زوال عقل و آلزایمر
- درمان بیماری‌های کیسه صفرا
- درمان کبد چرب
- امولسیون کننده غذا
- کاهش کلسترول بد LDL و افزایش کلسترول خوب HDL
- کمک به هضم بهتر غذا
- بهبود عملکرد سیستم ایمنی
- کمک به ماندگاری موادغذایی پخته شده مانند نان
عوارض لسیتین
به طور کلی برای این ماده عوارض خاصی گزارش نشده است. به خصوص لسیتین خوراکی موجود در مواد غذایی طبیعی، هیچگونه عوارضی ندارد. اما اگر به سویا حساسیت دارید، برای دچار نشدن به عوارض لسیتین، بهتر است از ویتلین سویا استفاده نکنید. همچنین تاکنون عوارضی برای مصرف مکمل‌های این ماده گزارش نشده، اما به دلیل اینکه تحقیقات در مورد عوارض آن همچنان ادامه دارد، بهتر است مراقب دوز مصرف خود باشید و روزانه بیش از 5000 میلی‌گرم از آن استفاده نکنید. در صورت مصرف زیاد، ممکن است عوارض زیر را مشاهده نمایید
- ازبین رفتن اشتها
- حالت تهوع
- افزایش بزاق دهان
- اسهال
- تورم لب‌ها
- جوش یا کهیر
- ایجاد مشکلات تنفسی
برای دریافت میزان مورد نیاز فسفولیپید سویا خوراکی، بهتر است از مواد غذایی استفاده کنید و تا حد امکان سراغ مکمل‌ها نروید. اما اگر نیاز به مصرف مکمل دارید، توجه داشته باشید که بانوان باردار برای مصرف مکمل این ماده باید با پزشک مشورت کنند.
انواع لسیتین
ویتلین را براساس عوامل مختلفی مانند شکل ظاهری و نوع کاربری دسته‌بندی می‌کنند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
انواع لسیتین براساس شکل ظاهری
این ماده براساس شکل ظاهری به 2 دسته تقسیم می‌شود
فسفولیپید سویا مایع؛ حالت مایع این ماده بیشتر در صنایع غذایی و برای پخت شیرینی، شکلات، کیک، بیسکوئیت و مارگارین‌ها کاربرد دارد.
لسیتین پودری؛ شکل پودری این ماده در صنایع غذایی، برای ایجاد بافت یکنواخت‌تر در غذا استفاده می‌شود. مهم‌ترین کاربرد لسیتین پودری در فرآیند پخت نان است.
بیشتر بخوانید: زانتان چیست؟
![انواع لسیتین]()
انواع ویتلین براساس نوع کاربری
براساس نوع کاربری، 2 نوع فسفولیپید سویا در بازار موجود است. مدل خوراکی آن معروف‌تر و محبوب‌تر است و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. تمام کاربردهایی که در بخش‌های قبلی برای این ماده گفته شد، مزایای لسیتین خوراکی می‌باشد. نوع دیگر فسفولیپید سویا، مدل صنعتی آن است که در صنایع رنگ‌سازی و نساجی مورد استفاده است.
انواع لسیتین آلی
معروف‌ترین ویتلین‌‌های آلی از سویا و آفتابگردان استخراج می‌شوند. فسفولیپید سویا سویا به شکل کپسول و دانه است و برای تولید انبوه آن اصلاح ژنتیکی صورت می‌گیرد. اما ویتلین آفتابگردان به شکل پودر و مایع تولید می‌شود و برای تولید آن هیچگونه اصلاح ژنتیکی اتفاق نمی‌افتد. به همین دلیل برای افرادی که مواد اصلاح شده را کمتر ترجیح می‌دهند، مناسب‌تر است. به دلیل اینکه استخراج لسیتین از آفتابگردان نیاز به مواد شیمیایی ندارد، بافت این ماده ملایم‌تر می‌باشد.
از دیگر ویتلین های آلی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
- لسیتین کانولا
- لسیتین برنج
- لسیتین ذرت
نکات نگهداری از ویتلین
فسفولیپید سویا ترکیبی شیمیایی است که با وجود بی‌خطر و غیر سمی بودن، در صورت تجزیه، مواد خطرناکی مانند مونوکسید کربن، دی اکسید کربن، اکسیدهای فسفر و نیتروژن را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل رعایت نکات نگهداری از آن، اهمیت زیادی دارد. این ماده را در مکان مناسب، به دور از نور مستقیم خورشید، گرما و رطوبت، در شرایطی استاندارد نگهداری کنید. همچنین در محل انبار آن نباید مواد اکسیدکننده وجود داشته باشد. در صورت رعایت این نکات، انبار کردن فسفولیپید سویا، مشکلی ایجاد نمی‌کند.
خرید لسیتین خوراکی
فسفولیپید سویا بیشتر به صورت پودری خرید و فروش می گردد. این ماده بیشتر از سویا تهیه می‌شود. به همین دلیل طبق الزام اتحادیه اروپا، در فرآیند تولید سویا، به هیچ عنوان از مواد آلرژی‌زا استفاده نمی‌شود، تا ویتلین نیز حاوی مواد آلرژیک نشود. کشورهای هند، امارات متحده عربی، هلند، آلمان و چین هم این ماده را به ایران صادر می‌کنند. به دلیل نوسانات بازار، لازم است هنگام خرید، قیمت به روز را استعلام فرمایید. شما می‌توانید برای استعلام قیمت و خرید لسیتین خوراکی، به سایت آی پارس مراجعه نموده و از قیمت روز این محصول آگاه شوید.
بیشتر بخوانید: تفاوت قرص پنیر و مایه پنیر
![خرید لسیتین خوراکی]()
سخن پایانی
در این مطلب از گروه آی پارس درخصوص لسیتین، که ترکیبی از انواع فسفولیپیدها در روغن است که به راحتی با استفاده از موادی مانند هگزان، اتانول، استون، اتر نفتی یا بنزین استخراج می‌شود توضیح داده شد. نمونه صنعتی این ماده نیز با روش صمغ‌گیری از روغن دانه‌های گیاهی تولید می‌گردد و در صنایع مختلف مانند نساجی استفاده می‌شود. ترکیبات هر ویتلین و کاربردهایش به منبع استخراج آن بستگی دارد. به همین دلیل لازم است هنگام خرید فسفولیپید سویا خوراکی و صنعتی، دقت لازم را داشته باشید و نمونه مناسب خود را انتخاب فرمایید.